Trasa Mokrelipie – Goraj

Mokrelipie. We wsi parafia rzymskokatolicka erygowana była w 1403 r. Pierwotny kościół fundowany był przez Mikołaja z Latyczyna. Wl. 1547-97 służył jako zbór kalwiński. Część wsi została włączona w 1621 r. do ordynacji zamojskiej.
Obecny kościół paraf Znalezienia Krzyża Świętego, murowany, trójnawowy, wzniesiono w l. 1907-13 wg proj. Józefa Piusa Dziekońskiego. W sąsiedztwie ruina murowanych kościoła i dzwonnicy z XVII w. Na cmentarzu rzymskokatolickim (przy drodze do Radecznicy) mogiły partyzantów BCh oraz groby żołnierzy AK z oddziału ppor. Adama Piotrowskiego „Doliny” poległych w bitwie pod Deszkowicami w kwietniu 1943 r.

GORAJ

Wieś na Roztoczu Zach. nad Białą Ładą (prawy dopływ Tanwi). Siedziba urzędu gminy.
Osada zapewne nadana przez króla Kazimierza Wielkiego Dymitrowi z Goraja. W XIV w. wzmiankowana jako wieś przy zamku. W 1379 r. w Goraju erygowana była parafia. Probostwo tej parafii powierzano m.in. profesorom Akademii Zamojskiej. W 1398 r. lokowane było tu miasto. W 1508 r. miasto było własnością Mikołaja Firleja. Od poł. XVI w. do poł. XVII w. istniał tu założony przez Firlejów zbór kalwiński. Od 1772 r. w zaborze austriackim. W I. 1809-15 w Księstwie Warszawskim, następnie w Królestwie Polskim. W 1869 r. utracił prawa miejskie. We wrześniu 1939 r. spłonęła prawie cała zabudowa drewniana Goraja.
Kościół paraf. św. Bartłomieja Apostoła, murowany, barokowy, wzniesiono w l. 1779-1782, niszczony pożarami i odbudowywany kilkakrotnie. Pierwszy, drewniany kościół w miejscu obecnego ufundował w 1379 r. Dymitr z Goraja (ok. 1340-1400) – podskarbi królewski, później od 1390 r. marszałek królewski, jeden ze współtwórców unii Polski z Litwą w Krewie w 1385 r. W sąsiedztwie kościoła murowana brama-dzwonnica z końca XVIII w. Kapliczka św. Jana Nepomucena, murowana, z przeł. XIX i XX w. Kilkanaście drewnianych domów i budynków gospodarczych z końca XIX i pocz. XX w. Cmentarz żydowski (ok. 250 m na pd. zach. od rynku). Założony zapewne ok. 1850 r., pow. 0,51 ha, zaniedbany, zachowane tylko fragmenty porozbijanych nagrobków, z których wykonano w końcu lat osiemdziesiątych XX w. Stellę nagrobną z napisem „pomnik żydowski”. Na cmentarzu tym pochowani są również Żydzi zamordowani przez hitlerowców w 1. 1940-42. W pobliżu wsi liczne źródła warstwowoszczelinowe, które zasilają rz. Ładę.