Radecznica

Radecznica. Wieś, siedziba urzędu gminy. Do wsi w 1667 r. sprowadzeni zostali bernardyni, dla których biskup Mikołaj Świrski ufundował drewniany kościół i klasztor. Kościół wybudowany w miejscu, gdzie według miejscowej tradycji w 1664 r. objawiał się św. Antoni. Wkrótce budowla została zastąpiona murowaną, również fundacji biskupa Swirskiego oraz Elżbiety Kopczyńskiej. Klasztor w okresie powstania styczniowego w 1863 r. stanowił bazę dla liczącego kilkadziesiąt osób oddziału powstańców pod dow. Marcina Borelowskiego-Lelewela. Za pomoc udzielaną powstańcom klasztor został skasowany w 1869 r., a kościół stał się greckokatolicki. Około 1886 r. kościół zmieniono na cerkiew prawosławną, która funkcjonowała do I wojny światowej. W 1919 r. do kościoła powrócili bernardyni. W okresie międzywojennym było tu słynące z wysokiego poziomu nauczania kolegium serafickie oraz działała drukarnia. W czasie okupacji hitlerowskiej zakonnicy udzielali pomocy i schronienia partyzantom z oddziałów o różnej orientacji politycznej (ZWZ-AK, BCh, NSZ). W podziemiach kościoła w czasie okupacji i w latach powojennych przechowywane było archiwum oddziału AK (później WiN) pod dow. kpt. Mariana Pilarskiego „Jara” i utworzony był magazyn żywności. Po odkryciu w Radecznicy przez UB bazy oddziału zbrojnego, aresztowaniu „Jara” i części jego żołnierzy kościół i klasztor zostały czasowo zamknięte, a czterej zakonnicy (w tym prowincjał zakonu bernardynów o. Andrzej Szepelak) po pokazowym procesie w 1951 r. skazani za pomoc udzielaną żołnierzom WiN i NSZ na wieloletnie więzienie. W 1981 r. erygowana została parafia rzymskokatolicka. W 1995 r. pożar zniszczył wnętrze sanktuarium. Spłonęły m.in. ołtarz, obraz s’w. Antoniego i organy.

Zespół klasztorny bernardynów usytuowany jest na Łysej Górze. Kościół Bernardynów, paraf. św. Antoniego Padewskiego, murowany wzniesiony w l. 1684-95 wg proj. Jana Michała Linka, przebudowany w 1886 r. (dobudowa kopuły) oraz w 1920 r. (wg proj. Józefa Piusa Dziekońskiego i Edwarda Kranza). Do kościoła od szosy prowadzą murowane, okazałe schody z bramą z 1776 r., przebudowane w 1932 r. Wnętrze kościoła jedno-nawowe, odnowione po pożarze z 1995 r. Znajduje się tu epitafium poświęcone o. Wacławowi Płonce „ Czarnemu ” – przeorowi klasztoru oraz kapelanowi 9 pp. AK Ziemi Zamojskiej. Zabudowania klasztorne (obecnie szpital specjalistyczny), murowane, z końca XVII w. zapewne wg proj. Jana Michała Linka, przebudowane w 1950 r. Murowane gmachy d. liceum klasztornego i internatu (obecnie użytkowane przez szpital specjalistyczny) wzniesionego na pocz. XX w. W sąsiedztwie kościoła i d. klasztoru murowana kaplica szpitalna św. Franciszka, Z 1907 r., przebudowana w 1926 r. oraz 3 kaplice murowane: Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, św. Marii Magdaleny i św. Franciszka – wzniesione na przeł. XVII i XVIII w. Park z tzw. Laskiem św. Antoniego i cmentarzem z końca XVII w., przekomponowany dwukrotnie w XVIII w. z licznymi okazałymi drzewami, m.in. 9 bukami zwyczajnymi o obw. pni 324-454 cm, 5 lipami drobnolistnymi o obw. pni 330-370 cm, dębem szypułkowym o obw. pnia 355 cm, klonem pospolitym 376 cm oraz 3 grabami pospolitymi, których obw. wynoszą 204-206 cm. Kaplica „Na Wodzie” św. Antoniego, drewniana, wzniesiona w 1824 r. W jej pobliżu figura św. Antoniego. Staw zasilany jest wodą z silnych wywierzysk w podłożu wapiennym, a woda Z niego wpływa do rzeki Por.