ŁAZISKA GÓRNE
Miasto (23 000 mieszk., 350 m n.p.m.) na Wyżynie Śląskiej, ośrodek przemysłowy (kopalnia „Bolesław Śmiały”, huta „Łaziska”, elektrownia „Łaziska”, Zakłady Tworzyw Sztucznych „Erg”). Siedziba Urzędu Miasta. Siedziba Radia Archidiecezji Katowickiej „Arka” (ul. Kościelna 4).
Jedno z najmłodszych miast. Prawa miejskie od 1951. W skład Łazisk Górnych weszły od stycznia 1973 Łaziska Średnie i Dolne. Najstarszą z tych osad są Łaziska Średnie. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1287. Wieś Łaziska Górne pojawiła się pod koniec XIV w., a w pot. XVI w. istniał tu już młyn wodny. W 1690 rozpoczęła pracę huta szkła produkująca do poł. XVIII w. płyty szklane, naczynia i butelki.
W latach siedemdziesiątych XVIII w. powstała pierwsza kopalnia na terenie Łazisk Dolnych „Szczęście Henryka” (1779). W 30 lat później w Łaziskach Średnich uruchomiono kopalnię „Neue Hoffnung”, a na terenie Łazisk Górnych w 1839 kopalnię „Radość Augusta”. Większość małych kopalni, które powstały tu w XIX w., połączyła się w kopalnie „Waleska” i „Szczęść Boże”. Również książę pszczyński Hochberg, na którego nadaniach górniczych wydobywano węgiel, uruchomił kilka kopalni: „Brada” (1850), „Książątko” (1914) i „Aleksander” (1921). Dziś połączone (od 1937) kopalnie noszą nazwę „Bolesław Śmiały”. Węgiel potrzebny był dla powstającej w Łaziskach Górnych dużej elektrowni (1917-18), która zasilać miała piece elektryczne huty „Łaziska” i zakłady materiałów wybuchowych. Oprócz fabryki karbidu, która ruszyła razem z elektrownią, uruchomiono w hucie elektrotermicznej (1926) produkcję żelazostopów (żelazokrzemu), w 1931 cementu glinowego (alkacement), a w 1938 materiałów ściernych (elektrorundu i karborundu). W XIX w. w Łaziskach Górnych eksploatowano również rudę darniową (rudę żelaza). W 1811 wybuchło powstanie chłopskie w ziemi pszczyńskiej. Chłopi z Łazisk Średnich zażądali edyktu wolności od pana Bludowskiego, a gdy odmówił, pobito go, a dwór zniszczono.
Podczas plebiscytu w 1921 za Polską głosowało 93% mieszkańców. W III powstaniu śląskim każda ze wsi wystawiła po kompanii ochotników.
We wrześniu 1939 hitlerowcy aresztowali i rozstrzelali kilkudziesięciu mieszkańców Łazisk Górnych. Średnich i Dolnych, którzy brali udział w powstaniach śląskich i życiu społeczno-politycznym okresu międzywojennego.
W latach pięćdziesiątych wybudowano w Łaziskach Górnych jeden z wzorcowych domów kultury związków zawodowych w stylu socrealizmu.
ZAWIŚĆ, obecnie w obrębie miasta Orzesze. We wsi park podworski, w którym zabytkowy pałac z XVIII w., przebudowany w XX w. Rozgałęzienie dróg: w prawo do Rybnika przez Orzesze.
WOSZCZYCE, obecnie w obrębie miasta Orzesze. Jedna z najstarszych wsi. Z 1303 pochodzi informacja o istnieniu kościoła parafialnego. Obecny z XIX w. We wsi pałacyk neobarokowy z XIX w.