GŁUCHOŁAZY
Miasto (15 800 mieszk., 310 m n.p.m.) nad rz. Białą Głuchołaską, prawym dopływem Nysy Kłodzkiej, u podnóża Gór Opawskich. Uzdrowiska i ośrodek przemysłowy (Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Omex”, Fabryka Mebli, Głuchołaskie Zakłady Papiernicze, Fabryka Rękawiczek „Farex”, Fabryka Armatur). Siedziba Urzędu Miasta i Gminy.
Miasto usytuowane jest na szlaku handlowym prowadzącym z Wrocławia przez Nysę do Czech na granicy państwa kościelnego nysko-otmuchowskiego biskupów wrocławskich. Zbudowane za czasów księcia Henryka Brodatego (1163-1238) przez biskupa Wawrzyńca. Prawa miejskie otrzymało ok. poł. XI-II w. Miasto opasano wówczas murami miejskimi i zbudowano tu zamek warowny. Pierwotna nazwa – Kozia Szyja (Caprae Colium) przetrwała do dziś w herbie miasta.
Głuchołazy znane były w średniowieczu i później z tkactwa oraz z poszukiwaczy złota i wydobycia rud żelaza. Do wydarzeń godnych odnotowania należą m.in. przemarsz w 1683 oddziałów hetmana Hieronima Lubomirskiego, udających się pod Wiedeń, liczne pożary (1428, 1560, 1693, 1729, 1793, 1834) i powodzie (1460, 1472, 1903). Do poł. XVIII w. Głuchołazy były małym miasteczkiem, liczącym ok. 1000 mieszkańców. Dopiero uruchomienie linii kolejowej w 1874 z Nysy przez Głuchołazy do Prudnika oraz rozwój uzdrowiska spowodowały wzrost liczby mieszkańców (w 1904 – 8241) i rozwój przemysłu. Powstały wówczas zakłady przemysłowe funkcjonujące do dziś.
W poł. XIX w. Głuchołazy stały się popularnym uzdrowiskiem, słynącym z wykorzystania miejscowych wód leczniczych i metod wodo- i przyrodoleczniczych zastosowanych na pocz. XIX w. przez W. Priessnitza – lekarza samouka ze wsi Jesenik, odległej o 20 km od miasta.
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły 9 V 1945, miasto niewiele ucierpiało w czasie działań wojennych.
W okresie odbudowy i budowy przemysłu na ziemiach zachodnich ruszyły stare i nowe zakłady przemysłowe oraz zakłady zdrojowo-lecznicze (poważnie rozbudowane). Uruchomiono sanatorium przeciwgruźlicze i sanatorium dziecięce.
W historycznym centrum Głuchołazy zachowały średniowieczny układ urbanistyczny, typowy dla śląskich miast owalnicowych, gdzie ulice równolegle tworzą wiązkę łukowo zbieżną do wlotów bramnych. Z murów obronnych z XIV w. zachowały się tylko fragmenty przy ul. Skłodowskiej-Curie oraz wieża Bramy Górnej przy pl. Basztowym, zeszpecona murowanym hełmem z 1902. Z wieży piękna panorama miasta i Gór Opawskich. Przy ul. Kościelnej barokowy kościół paraf. św. Wawrzyńca z XVIII w., z wczesnogotyckim portalem oraz dwie wieże z XVIII w. z barokowymi hełmami. Szeroka nawa sklepiona beczkowo ma po obu stronach rząd kaplic z emporami na piętrze. W kościele obraz z XVII w. z widokiem Głuchołaz, na którym m.in. budynek wójtostwa z attyką na elewacji czołowej.
Wokół Rynku kilkanaście zabytkowych kamienic z XVII i XVIII w. Na jednej z nich i w chodniku herby miasta („Kozia szyja”). Obok murów obronnych d. dom zdrojowy, mieszczący się niegdyś w dwu XVII-wiecznych budynkach przerabianych wielokrotnie w latach następnych. Na Rynku głuchołaskim rosła do 1992 ogromna lipa (23 m wys. i 6,4 m obw.) zasadzona w 1648 dla upamiętnienia zakończenia wojny trzydziestoletniej. Głuchołazy-Zdrój pozostały nadal uzdrowiskiem, mimo utraty właściwości leczniczych źródła wodoleczniczego Góry Parkowej. Mikroklimat oraz inhalatornie, połączone z urządzeniami do elektroterapii, helioterapii, termoterapii i diaterapii krótkofalowej przywracają zdrowie przyjeżdżających do tutejszych sanatoriów, zwłaszcza cierpiących na choroby płuc.
Mieszkańcy miasta i turyści mogą podziwiać Głuchołazy z Góry Parkowej, która oddziela je od Gór Opawskich. Góra Parkowa ma trzy wierzchołki – Przednią Kopę (490 m), Średnią Kopę (543 m) i Tylną Kopę (527 m). Na wzgórzu park leśny, Dom Wycieczkowy i wieża widokowa. W 1988 utworzono Park Krajobrazowy – Góry Opawskie (rejon Głuchołaz, Pokrzywnej i Jarnołtówka). Przy ul. Parkowej kąpielisko leśne z zespołem basenów, m.in. z podgrzewaną wodą (wśród nich basen o wymiarach olimpijskich). Przy kąpielisku hotel „Leśna” z restauracją i muszlą koncertową.
Wycieczki piesze:
1. Na Biskupią Kopę (889 m) w Górach Opawskich, zn. czerwone – 4 godz.
Góry Opawskie należą do niewielkiego pasma Sudetów Wschodnich między Głuchołazami a Karniowem (Krnov). Po stronie polskiej znajduje się tylko fragment pasma górskiego (ok. 30 km) ze szczytami: Biskupią Kopą (889 m), Srebrną Kopą (785 m), Górą Zamkową (571 m), Szyndzielową (538 m), Olszakiem (453 m), Krzyżówką (430 m) i Górą Parkową (543 m). Od 1742 przez Biskupią Kopę i pasmo Gór Opawskich przebiegała granica między Prusami i monarchią habsburską (Austrią), a tereny te należały do państwa biskupiego nysko-otmuchowskiego.
2. Do Jarnołtówka i Pokrzywnej przez Konradów, zn. czerwone – 2 godz.
Obydwie miejscowości położone są w malowniczej dolinie Złotego Potoku, prawego dopływu Prudnika.
■ 5 km na pd. wsch. Jarnołtówek. Miejscowość letniskowa założona w XIV w. nad potokiem Bolkówka, spływającym do Złotego Potoku, gdzie dziś stoi pałac, d. dwór obronny z XVI w., przebudowany w XIX w. (dziś prewentorium dla dzieci). W pobliżu pałacu rokokowa oficyna z XVIII w., przed którą mostek z figurą św. Jana Nepomucena. Obok pałacu park ze starodrzewem, m.in. białe topole, buki i lipy. We wsi młyn wodny z XIX w.
■ 2 km na zach. od Jarnołtówka – wieś letniskowa Pokrzywna, w dolinie między górą Szyndzielową a Olszakiem, nad pięknym zalewem, będącym w gestii ośrodka wczasów świątecznych PTTK (do dyspozycji wczasowiczów: kąpielisko, plaża, wypożyczalnia kajaków i rowerów wodnych, kawiarnia). Obok Dom Wycieczkowy PTTK. Stąd szlak żółty na Biskupią Kopę (drogą dojazdową) i popularny zielony szlak – doliną Bystrego Potoku oraz szlak niebieski na Olszak. Od parkingu samochodowego biegnie również szlak czerwony na Biskupią Kopę przez Górę Zamkową i Srebrną Kopę (2 – 2.30 godz.).
3. W górę potoku Bolkówka, zn. czerwone, 15 godz.
Trasa wędrówki prowadzi wąską a głęboką doliną porośniętą lasem świerkowym. W wyższych partiach widokowe polany. Ze szczytu Biskupiej Kopy przepiękna panorama. Od strony zach. miasteczko Zlate Hory (CR), na pd. masyw Wysokich Jesioników, z Pradziadem (1492). Od strony pn. w pogodne dni widok na zbiorniki Nyskie i Otmuchowskie.
Powrót szlakiem czerwonym przez Srebrną Kopę i Górę Zamkową do Pokrzywnej lub szlakiem zielonym koło schroniska PTTK im. Bohdana Małachowskiego, zasłużonego działacza turystycznego. Schronisko znajduje się 10-15 min poniżej szczytu, 65 miejsc noclegowych, bufet, świetlica i kuchnia turystyczna. Do Pokrzywnej można zejść w ciągu 2 godz. obok leśniczówki „Na Anusi”, skoczni narciarskiej i zalewu na Bystrym Potoku.
Wyjazd z Głuchołaz na pd.